Tanrı Uludur !

Kadin ve Allah, Ara Guler

Ister inananlardan olun, isterse inanciniz zayif olsun, guzel bir ezan herkesin kalbinin bir kosesine dokunur. Hele o sessizlik icinde uzaktan gelen sabah ezani yok mu !

Bildigim kadariyla ezani makamiyla okuyan tek millet biziz. Her ne kadar bu ozelligimizi yine kendi elimizle yok etmeye calissak da, bazi muezzinler o cirkin sesleriyle makamindan uzak ezanlari, sesleri sonuna kadar acilmis hoparlörlerden okusa da, son zamanlardan Diyanet Isleri ezan konusunda oldukca guzel bir is yapti ve merkezi sistem olarak okutmaya basladi (En azindan Izmir’de). Boylece hasret kaldigimiz guzel ezani Izmir capinda (Cogu zaman) dinleme firsatimiz oluyor.

Suleymaniye Camii, Ara Guler

Ezan, hepimizin bildigi gibi namaz vaktinin geldiğini insanlara bildirmek için yapılan bir çağrıdir. Sözlük anlamı “Bildirmek” demektir. Ezan okuyan kişiye müezzin denir.

Biz Turkler, muzigin insan ruhunda etkili oldugunu uzun yillardan beri biliyoruz. Bu nedenle de muzigi bir tedavi araci olarak yillarca kullanmisiz. Ozellikle Klasik Turk Muzigi’nde kullanilmakta olan farkli makamlarin, farkli hastaliklar uzerinde etkili oldugu dusunuluyor.

Selimiye Camii, Okan Yilmaz

Ayni sekilde, farklı ezanlarda farklı makam tercih edilmesinin de sebebi var. Uykusundan kalkıp ibadet edecek kişi ile günlük iş temposu içinde olan bir kişinin ya da akşam evine dönmüş bir kişinin fiziksel, ruhsal hali dogal olarak farklilik gosterecektir. Yani ezanin makami, insanin gun icersindeki halet-i ruhiyesine gore degismektedir. Ezanin makamlari konusunda kesin bir kaide yoktur, tercihler geneldir. bunu biraz da müezzinler belirler. Müezzin makamlara hakim ise geçkiler, göçürmeler yapar, ünü de memleketi aşar. Zira iyi bir müezzin iyi bir solist gibi en sert makamı bile yumuşacık yorumlayabilir, diğer yandan yetkin olmayan bir müezzin ise en yumuşak makamla dövüşüp durur.


Suleymaniye Camii, Mustafa Turgut

Genelde ezanin okundugu makamlar soyledir:

Sabah ezanı:
Sabá makámında okunur. `Es salátü hayrun mine`n nevm` (Namaz uykudan daha hayırlıdır) kısmında, sabahın diğer ezanlardan farkını vurgulamak için, hüseyni , dilkeşháverán, bestenigár, çargah gibi başka makamlara geçiş yapılabilir. Sonunda yine sabá makamıyla bitirilir.
Saba Makami'nda ezan dinlemek icin:
http://www.beatfiltering.com/index.php/1000000A/fba8b23606673f995963146a07db8e7c556a655bf34f3f202d10ed0a15460?search_query=saba+ezan

Öğle Ezanı:
Rast, Hicaz makamlarında okunur.
Rast Makami'nda ezan dinlemek icin:
http://www.beatfiltering.com/index.php/1000000A/f0269a46cbbc5614c9b70cef33fbaa653fc0e1f70cb5a202fb71f73439f476836a12f7ba427cba4ba8e41234a57a6916e23ffc9084eb917b15690

İkindi Ezanı: Hicaz makamında okunur.
Hicaz Makami'nda ezan dinlemek icin:
http://www.beatfiltering.com/index.php/1000000A/f0269a46cbbc5614c9b70cef33fbaa653fc0e1f70cb5a202fb71f73439c35af24155b1a3615ba03ea8e41234a57a6916e23ffc9084eb917b15690

Akşam Ezanı: Segah ya da dügah makamında, diğer vakitlere göre daha çabuk okunur.
Segah Makami'nda ezan dinlemek icin:
http://www.beatfiltering.com/index.php/1000000A/f0269a46cbbc5614c9b70cef33fbaa653fc0e1f70cb5a202fb71f73439f16d8e5d6ca987114fa81c15690

Yatsı Ezanı: Uşşak, Bayatî, Nevâ makamında okunur.
Uşşak Makami'nda ezan dinlemek icin:
http://www.beatfiltering.com/index.php/1000000A/f0269a46cbbc5614c9b70cef33fbaa653fc0e1f70cb5a202fb71f73439e078f4124cb4977474804b15690

Nevâ Makami'nda ezan dinlemek icin:
http://www.beatfiltering.com/index.php/1000000A/f0269a46cbbc5614c9b70cef33fbaa653fc0e1f70cb5a202fb71f73439d86aac7155a6bb7e459f3615690

İç ezan: Bu ezan, cuma namazında ilk sünnet kılınıp hatip hutbe okumak için minbere çıktığında okunur. Öğle ezanı gibi bayáti veya uşşák okunabilecegi gibi Hicaz veya Rast da okunabilir.

Suleymaniye Camii, Mustafa Ozden

Osmanli doneminde Perşembe günleri ikindi ezanı, diğer makamlara göre daha neşeli olması sebebi ile nihavent olarak okunur, böylece de cumanın yakın olduğu hatırlatılırmış. Yatsı ezanı ise hicaz ya da hüzzam olarak okunur, ancak zindelik veren bir makam olduğu ve günün son saatlerinde yorgunluğu aldığı düşünüldüğünden rast makamı da tercih edilirmiş.

Ezanin Arapcasi soyle:

- Allahu Ekber (4 defa)
- Eşhedû en lâ ilâhe illallah ( 2 defa)
- Eşhedû enne Muhammeden resulullah (2 defa)
- Hayya alel-salah (2 defa)
- Hayya alel-felah (2 defa)
- Es-salatu hayrun mine'n nevm (2 defa), Yalnız sabah ezanında soylenir ve “Namaz uykudan hayırlıdır” anlamina gelmektedir.
- Allahu Ekber (2 defa)
- Lâ ilahe illallah (1 defa)

Turkler tarafindan makamla okunmasi nedeniyle artik ezan, sadece insanları ibadete davet eden bir cagri olmanin otesine gecmis durumda. Artık gündelik hayatin seyriyle uyumlu bir birliktelik içinde. Ezan kültürü, yaşam kültürünün bir parçası haline gelmiş durumda. Ister inancli bir musluman olalim, ister olaya sadece estetik kaygilarla yaklasalim, ince bir zevk ve derin bir tefekkürün ürünü olarak asırlar boyunca olgunlaşan (Türk) ezan kültürüne hepimiz sahip cikmaliyiz.

Kadırga Rüstem Paşa camisinin avlusunda bir akşam vakti, Ara Guler


Türkçe Ezan

İlk 3 Şubat 1932'de Hafız Rıfat Bey tarafından Fatih Camii'nde okunmuştur. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın 18 Temmuz 1932 tarihli bir genelgesi ile de ezanın sadece Türkçe okunmasına karar verilmiştir. Uygulama 16 Haziran 1950 tarihinde kabul edilen kanuna kadar sürmüş olup, bu kanun ile ezanın okunmasında kullanılacak dil serbest bırakılmıştır. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın 18 temmuz 1932 tarihli genelgesinden sonra 18 yıl Türkçe ile okundu. Daha sonra demokrat parti'nin iktidara gelmesi ile 16haziran 1950'de ezanın arapça da okunabilmesine izin verilmiştir.

Tanrı uludur (4 defa)
Şüphesiz bilirim ve bildiririm: Tanrı’dan başka yoktur tapacak (2 defa)
Şüphesiz bilirim, bildiririm: Tanrı’nın elçisidir Muhammed(2 defa)
Haydi namaza, (2 defa)
Haydi felaha, (2 defa)
(Sabah ezaninda: Namaz uykudan hayırlıdır, 2 defa)
Tanrı uludur, (2 defa)
Tanrı’dan başka yoktur tapacak. (1 defa)

Türkçe Ezan dinlemek icin:
http://www.beatfiltering.com/index.php/1000000A/f0269a46cbbc5614c9b70cef33fbaa653fc0e1f70cb5a202fb71f73439df4bf10864b6e34051e90c15690

Edirne Eski Camii, Ara Guler

Macar halk edebiyatı bilgini İgnaz Kunoş, 1885'te İstanbul'u ziyaret eder ve Şehzadebaşı'nda dolaşır. Onun 1926 yılında İstanbul Üniversitesi'nde verdiği konferansında Osmanlı İstanbul'unu anlatmıştır. Konuşmasında Türkçe ezan'ın Osmanlı'da da var olduğunu belirtmiştir:

Gel Şehzadebaşı'ndaki sakin kahveler. Direklerarasındaki kıraathaneler... Biri söylerse öbürü dinler. Akşam da oldu ikindi, mumlar şamdanlara dikildi. Şerefeye çıkmış müezzinler, Kıble tarafına dönüp ellerini yüzlerine örtüp ince ince ezan okumaya başladılar: Yoktur tapacak, Çalabdır ancak