Hepimizin kafasinda az ya da cok bir yere sahiptir Pan Am. Kimisi icin en buyuk havayolu firmasidir, kimisi icin garip bir isme tekabul eder, kimisi icin de mavi cantalar demektir. Karsinizda gecmisin hayaletlerinden biri: Pan Am.
Pan American World Airways, eskiden (1927-1950) Pan American Airways, kısa adı Pan Am. 1927'de kurulan ve 1980'lere değin dünyanın pek çok yöresini kapsayan bir havayolu ağına sahip olan ABD merkezli havayolu şirketi.
Merkezi, New York kentindeki meshur Pan Am Binası olan Sirket, ilk jet uçağı, ilk jumbo jet, ilk bilgisayarlı rezervasyon sistemi gibi bircok ilklerin havayolu endüstrisine tasimasini saglamistir. Logosu, tam ortasında Pan Am yazısı olan mavi küreydi, filosundaki uçaklar icin ise, hızlı yelkenli gemi anlamındaki “Clipper” adını kullanıyordu.
1927'de Pan American Airways'i kuran Juan Terry Trippe, Key West (Florida) ile Havana arasında uçakla posta taşıma ihalesini kazandı. Şirketin bu iki kent arasındaki yolcu seferleri ise 1928'de başladı.
1929'un sonunda Pan American ABD, Küba, Haiti, Dominik Cumhuriyeti, Porto Riko, Meksika, İngiliz Hondurası (bugün Belize), Panama ve Kolombiya'yı birbirine bağlayan 19,000 km'lik bir uçuş ağı kurmuştu.
1936'da San Francisco ile Manila arasındaki ilk Buyuk Okyanus hattını, 1939'da ise New York ile Lizbon arasındaki ilk Atlas Okyanusu hattını açtı.
New York'tan çıkıp doğuya doğru uçarak dünyayı dolaştıktan sonra gene New York'a dönen ilk uçuşları da 1947'de başladı. Çin, Singapur, Yeni Zelanda gibi bircok uzak hatta posta ve yolcu tasimaciligi yapti.
Mali güçlükler nedeniyle 1986'dan başlayarak hatlarının çoğunu elden çıkardi, 1991’de de iflas edip kapandi. Boylece 20. yy.’in en buyuk kulturel ikonlarindan biri de tarihin karanliklarina gomulmus oldu.
Bugun Pan Am’dan geriye harikulade guzellikteki amblemi, cantalari,
The Beatles'in 1964’de New York, John F. Kennedy Havaalani’na indiklerinde arkalarindan gorunen Pan Am silueti ve ellerindeki cantalarinin fotograflari,
Stanley Kubrick'in (Arhur C. Clarke’i unutmadan!) harikulade filmi 2001: A Space Odyssey’de Aya giderken kullanilan Pan Am’in Orion III isimli uzay ucagi (!) kaldi.
Hatta bir de Ingilizce’ye girmis bir deyim var, “Pan Am Smile”. Ucus gorevlilerinin yolculari karsilarken yuzlerine yerlestirdikleri kocaman (Biraz da yapay) gulumseme.
Ama benim icin geride kalanlarin en guzeli muhtesem afisler. 1930’lardan baslayarak uctuklari her hat icin, donemin estetik ve ticari anlayisina uygun bircok afis yapmislar, ki hepsi de insanda ucma istegi uyandiriyor.
Sadece 5 gunde !
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder